TÜRK İŞ DÜNYASININ AR-GE PERFORMANSINI 12 YILDIR ANALİZ EDEN “TÜRKİYE AR-GE 250 ARAŞTIRMASI”, YENİ İSMİYLE “AR-GE 500 ARAŞTIRMASI” OLARAK KAMUOYUNUN KARŞISINA ÇIKTI. BU YIL SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI TARAFINDAN ONAYLANAN TASARIM MERKEZLERİNİN PERFORMANSINI DA KAPSAMINA ALARAK BİR İLKİ GERÇEKLEŞTİREN ARAŞTIRMADA, AR-GE YATIRIMLARI VE ÇALIŞMALARINDA YİNE SAVUNMA SANAYİSİNİN AĞIRLIĞI HİSSEDİLDİ. LİSTENİN 89 ÜYESİNİN MAİB ÜYESİ OLMASI İSE DİKKAT ÇEKİCİYDİ.

Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime, bu yıl 12’ncisini gerçekleştirdiği “Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması” ile Türkiye’nin Ar-Ge çalışmalarına ışık tutarak iş dünyasına rehberlik ediyor. Son yıllarda Türkiye’de önemli bir ivme kazanan ArGe çalışmalarını ve bu alandaki gelişmeleri takip etmek için Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime’ın 2013 yılında başlattığı Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması, önemli bir veri kaynağı olma özelliğini sürdürüyor. Bu yıl 12’ncisi hazırlanan raporda, Ar-Ge yatırımları ve çalışmalarında yine savunma sanayisinin yükseliş gösterdiği gözleniyor. 500 firmanın 2024 yılında Ar-Ge yatırımlarına toplamda 183 milyar 919 milyon TL bütçe ayırdığını gösteren araştırmanın liderlik koltuğunda 51,5 milyar TL’lik Ar-Ge harcaması ile TUSAŞ Türk Havacılık yer alıyor. Listenin ikinci sırasında ise sanayinin diğer önemli isimleri olan ASELSAN (31,9 milyar TL) ve Roketsan (6,7 milyar TL) bulunuyor. 

AR-GE ARAŞTIRMA YAYININDA YENİLİKLER

Ekonomi ve iş dünyasına 12 yıldır ayna tutan “Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması”, bu yıl kapsamını genişleterek yeni ismiyle “Ar-Ge 500 Araştırması” olarak kamuoyunun karşısına çıktı. Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması, bu yıl ilk kez Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylı tasarım merkezlerini de markajına aldı. Söz konusu merkezlerin harcama ve istihdam verilerini de kapsayarak çok daha zengin bir içerik sunan rapor yalnızca Ar-Ge merkezlerini değil, tasarım odaklı inovasyon süreçlerini de tüm ayrıntılarıyla mercek altına almayı başardı. 

TÜRKİYE’NİN AR-GE YILDIZLARI DÜNYA SAHNESİNDE PARLIYOR

Araştırmaya katılan şirketler; Ar-Ge harcamalarından personel sayısına, Ar-Ge merkezlerinden patent, faydalı model, tasarım ve marka tescillerine kadar geniş bir yelpazede sundukları verilerle, Türkiye’nin Ar-Ge ekosistemindeki ilerleyişini ve rekabet gücünü gözler önüne seriyor. Bu kapsamlı çalışma, yalnızca Türkiye’nin Ar-Ge alanındaki görünürlüğünü artırmakla kalmıyor, aynı zamanda şirketlere kendi performanslarını hem ulusal hem de uluslararası ölçekte duyurma imkânı sağlıyor. Böylece Ar-Ge kültürüne yönelik farkındalığın yükselmesine ve yenilikçi yatırımların daha da teşvik edilmesine güçlü bir zemin hazırlanıyor. Bu yıl 12’nci kez yayımlanan rapora göre Türkiye’nin ArGe performansının önemli bir iyileşme gösterdiği görülüyor. Bu iyileşmede artan teşvikler ve destek mekanizmalarının yanı sıra özel sektörün küresel rekabette yenilikçiliğin taşıdığı stratejik önemi kavrayarak, yatırımlarını Ar-Ge’ye yönlendirmesi de belirleyici oluyor. 

TÜRKİYE AR-GE’DEKİ YÜKSELİŞİNİ HER YIL İLERİYE TAŞIYOR

Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması, her yıl olduğu gibi bu döneminde de bir önceki yılın Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma, Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’nda Ar-Ge verilerini açıklayan firmalar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge merkezi olan firmalara iletilen anketlere verilen yanıtlarla hazırlandı. Firmaların 2024 yılında Ar-Ge harcamaları, 2025 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2024 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan patent, faydalı model, tasarım tescili ve marka sayısı Ar-Ge 500 araştırmasının temel verilerini oluşturdu., 

AR-GE 500’ÜN LİDERİ TUSAŞ OLDU

Ar-Ge alanında kaydedilen toplam büyümenin en güçlü lokomotifini, teknolojik atılımları ve stratejik yatırımlarıyla öne çıkan savunma sanayi firmaları oluşturuyor. Bu firmalar yalnızca sektörel hacmi büyütmekle kalmayıp, aynı zamanda yenilikçilik kültürünü besleyen ve Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artıran başlıca itici güç konumuna yükseliyor. Bu kapsamda TUSAŞ, 2023 yılında 28,2 milyar TL Ar-Ge harcamasıyla bir önceki yıla oranla iki katından daha fazla Ar-Ge harcamasıyla dikkat çekmişti. 2024 yılında ise 51,5 milyar TL harcama ile Ar-Ge alanına yaptığı yatırımları yine bir üst seviyeye çıkardı. Son iki yıldır listenin ikinci sırasında yer alan ASELSAN da istikrarını bozmadı ve 2024 yılında 31,9 milyar TL’lik harcama ile yine listedeki konumunu korudu. 2023 yılı ile karşılaştırıldığında ASELSAN’ın 2024 yılında Ar-Ge harcamalarında artış olduğu görüldü. Listenin üçüncü sırasında ise yine savunma sanayisinin öncü aktörlerinden Roketsan yer aldı. 2023 yılında Ar-Ge faaliyetleri için 4,2 milyar TL’lik kaynağı seferber eden firma, 2024’te bu rakamı 6,7 milyar TL’ye yükselterek istikrarlı büyümesini sürdürdü ve üçüncü sıradaki konumunu pekiştirdi. Geçtiğimiz yıl 5,3 milyar TL’lik harcama ile üçüncü sırada yer alan otomotiv sanayisinin güçlü oyuncularından Ford, Ar-Ge yatırımlarını 6,2 milyar TL’ye çıkartmasına rağmen bu yıl dördüncü sıraya geriledi. 

EN ÇOK AR-GE PROJESİ ÜRETEN FİRMA ASELSAN

Listede ilk 100’e giren firmalar arasında en çok Ar-Ge projesi üreten firma 1.028 proje ile ASELSAN oldu. Listede Ar-Ge’de en fazla proje üreten ilk 10 firmaya bakıldığında ASELSAN’ın ardından sırasıyla; World Medicine (568), Deva Holding (277), Petlas Lastik (184), Roketsan (162), DYO (151), Vem İlaç Sanayi (141), HAVELSAN (129), Humanis (126) ve ASAŞ Alüminyum (122) yer aldı. 

KADIN İSTİHDAMINDA ARTIŞ VAR AMA YETERLİ DEĞİL

Ar-Ge merkezlerindeki kadın istihdam sayısında, yüksek Ar-Ge yatırım tutarları ile tutarlı olarak en yüksek kadın istihdamı 1.889 kişi ile ASELSAN birinci sırada ve hemen ardından 1.121 kadın çalışan ile TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayii ikinci sıradaki yerini alıyor. Geçen yıl kadın istihdam sayısı olarak listede dördüncü sırada yer alan Roketsan, 2024 yılında 576 kadın çalışan ile üçüncü sıraya yükselirken, listenin dördüncü sırasında 554 kadın çalışanla Turkcell boy gösteriyor. Listenin beşince sırasında 475 kadın çalışanla Logo Yazılım bulunurken, altıncı sırada HAVELSAN (413), yedinci sırada Deva Holding (321), sekizinci sırada Akgün Bilgisayar (242), dokuzuncu sırasında TUSAŞ Motor Sanayii (238) yer alıyor. Huawei ise 170 kadın çalışanla listeye 10’uncu sıradan girmeyi başarmış durumda. 

ULUSAL PATENT SAYISINA GÖRE İLK 10

Ar-Ge merkezinde alınan ulusal patent sayısına göre firmalar incelendiğinde de birçok başlıkta liderliği elinde bulunduran ASELSAN’ın 146 ulusal patent sayısı ile burada da ilk sırada olduğu görülüyor. ASELSAN’ın ardından bu alandaki ilk 10 firma ise şu şekilde ilerliyor: Mercedes Benz (126), Turkcell Teknoloji Araştırma ve Geliştirme (94), Tırsan Treyler (63), TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (49), HAVELSAN (47), Roketsan (27), Eczacıbaşı Yapı Gereçleri (24), Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları (16) ve HEMA Endüstri (15). 

TASARIM TESCİLLERİ ODAKTA

Yapılan araştırma kapsamında 2024 yılı içinde tasarımlarını tescil ettiren firmaların başında 367 tescil ile Doğanlar Mobilya geliyor. Listenin ikinci sırasında 176 tasarım tescili ile Yataş, üçüncü sırasında ise 112 tasarım tescili ile Kilim Mobilya yer alıyor. Bu alandaki ilk 10 firma ise şu şekilde ilerliyor: FNSS Savunma (99), Bursalı Tekstil Sanayi (96), Çilek Mobilya (95), Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik (78), Oyak & Renault Otomobil (38), Borsan Kablo Elektrik Aydınlatma (35), Türkiye Şişe ve Cam (34).

2024 yılı AR-GE 500 listesinin tamamına ulaşmak ve AR-GE 500 Sonuç Raporunu incelemek için aşağıdaki bağlantıları kullanabilirsiniz.

AR-GE 500 LİSTELERİ
AR-GE 500 SONUÇ RAPORU